کد مطلب:20741 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

چگونه ميتوان در اعمال روزمره و هنگام ارتكاب گناه، از خداوند شرم كرد و آن خلاف را ترك نمود؟

بهترين راه دوري از گناه و حفظ كردن خود از آلودگي به آن، توجه قلبي و باطني به ذات اقدس الهي است، چون منشأ و عامل هر گناهي، غفلت از خدا است.

اگر انسان به اين حقيقت توجه داشته باشد كه خدا در همه حال او را ميبيند، و از رگ گردن به او نزديكتر است، و در وقت انجام گناه از او حيا ميكند: نَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ(ق،16) اگر به اين نكته توجه داشته باشد كه خدا به آنچه در دل خطور ميدهد، آگاه است، در هنگام گناه ميتواند خود را كنترل نمايد: يَعْلَمُ خَآغنَةَ الاْ ?َعْيُنِ وَ مَا تُخْفِي الصُّدُورُ ;(مؤمن،19) خداوند ميداند خيانتي كه چشمها مرتكب ميشوند و آنچه در قلب و سينهها پنهان است و خطور ميكند. بنابراين، بهترين راه براي كنترل غرايز و جلوگيري از انجام گناه، توجه به ذات الهي است.

در مقامي كه كني قصد گناهگر كند كودكي از دور نگاه

شرم داري، ز گنه در گذريپرده عفت خود را ندري

شرم بادت ز خداوند جهانكه بود خالق اسرار نهان

بر تو باشد نظرش در همه جاتو كني در نظرش قصد گناه ؟

قرآن مجيد براي اين كه انسان را متوجه اين واقعيت كند، ميفرمايد: أَلَمْ يَعْلَم بِأَنَّ اللَّهَ يَرَيَ ;(علق،14) آيا انسان نميداند كه خدا او را در همه حال ميبيند. در آيه ديگر ميفرمايد: إِنَّ رَبَّكَ لَبِالْمِرْصَادِ ;(فجر،14)همانا پروردگار تو در كمينگاه است.

راه ديگر براي شرم از خدا و ترك گناه، ياد مرگ است. ياد مرگ، غرايز را كنترل كرده لذات و خوشيهاي دنيا را از ياد ميبرد; از اين رو پيشوايان دين توصيه كردهاند كه فراوان به ياد مرگ باشيد.

امام صادقميفرمايد: ياد مرگ، شهوات و لذات نفساني را از ياد ميبرد و ريشههاي غفلت را از دل زايل ميكند و قلب انسان را به آن چه خدا وعده داده قوي ميگرداند.(بحارالانوار، علامه مجلسي;، ج 6، ص 133.)

عامل ديگر، براي شرم از خدا و ترك گناه، تفكّر و انديشه در عاقبت گناه است.

اگر انسان، وقتي كه شيطان و هواهاي نفساني، او را وسوسه ميكنند، كه او را به گناه وادارند، عاقبت گناه را در نظر بگيرد و پيامدها و آثار بدي كه بر گناه مترتب ميشود، به خاطر بياورد، ميتواند خود را از گناه حفظ كند; چه بسا انسان در اثر يك گناه، حيثيت و شخصيت خود را به كلّي از دست بدهد. به فرمودة اميرالمؤمنينكم من شهوة ساعة قد اورثت حزناً طويلا;(ميزان الحكمه، محمدي ري شهري، ج 10، ص 381.)چه بسا شهوتراني يك ساعت، حسرت و حزن طولاني در بر داشته باشد.

هم چنين انديشه در آثار و منافع ترك گناه و پاداشي كه خدا به انسان ميدهد، ميتواند در جلوگيري انسان از گناه، نقش فراوان داشته باشد. قرآن در اينباره ميفرمايد: وَ أَمَّا مَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِي وَ نَهَي النَّفْسَ عَنِ الْهَوَيَ # فَإِنَّ الْجَنَّةَ هِيَ الْمَأْوَيَ ;(نازعات،40ـ41)امّا كسي كه از مقام پروردگار خويش بترسد و نفس امّاره را از ارتكاب گناه باز دارد، همانا بهشت جايگاه او خواهد بود.